Перевод: со всех языков на все языки

со всех языков на все языки

edictum proponere

  • 1 edictum

    ēdictum, ī, n. (edico), die Aussage, I) im allg.: a) als Befehl, Ter. heaut. 623. – b) = ἀξίωμα, der dialektische Ausspruch, Satz, Sen. ep. 117, 13 (neben effatum u. enuntiatum). – II) insbes., das Edikt = die öffentliche Bekanntmachung, Kundgebung, bes. zu anderer Nachachtung, das Manifest, die Proklamation, die Verordnung, a) übh. eines Magistrats, Feldherrn, Königs, Cic., Liv. u.a.: Archilochia in illum edicta Bibuli, die E. des B. gegen ihn mit ihrer archilochischen Bitterkeit, Cic.: ed. constituere, Cic.: ed. proponere, Cic.: edictum praemittere (vor sich her gehen lassen), Caes., ex itinere, Liv. – b) des Prätors beim Antritte seines Amts, in dem er die Grundsätze angab, nach denen er Recht sprechen wollte, Cic. II. Verr. 1, 105 sq.; Flacc. 67 u.a.: ed. perpetuum, das aus den frühern Edikten der Prätoren entstandene stehende, gemeingültige Edikt, zu dem jeder neue Prätor noch neue Bestimmungen hinzufügen konnte, Eutr. 8, 17. – c) das stehende zensorische Edikt, multas res (Bestimmungen) novas in edictum addidit, Nep. Cato 2, 3. – d) der Anschlag, auf dem die öffentlichen Spiele bekanntgemacht wurden, Sen. ep. 117, 30. Pers. 1, 134 (u. dazu Jahn).

    lateinisch-deutsches > edictum

  • 2 edictum

    ēdictum, ī, n. (edico), die Aussage, I) im allg.: a) als Befehl, Ter. heaut. 623. – b) = ἀξίωμα, der dialektische Ausspruch, Satz, Sen. ep. 117, 13 (neben effatum u. enuntiatum). – II) insbes., das Edikt = die öffentliche Bekanntmachung, Kundgebung, bes. zu anderer Nachachtung, das Manifest, die Proklamation, die Verordnung, a) übh. eines Magistrats, Feldherrn, Königs, Cic., Liv. u.a.: Archilochia in illum edicta Bibuli, die E. des B. gegen ihn mit ihrer archilochischen Bitterkeit, Cic.: ed. constituere, Cic.: ed. proponere, Cic.: edictum praemittere (vor sich her gehen lassen), Caes., ex itinere, Liv. – b) des Prätors beim Antritte seines Amts, in dem er die Grundsätze angab, nach denen er Recht sprechen wollte, Cic. II. Verr. 1, 105 sq.; Flacc. 67 u.a.: ed. perpetuum, das aus den frühern Edikten der Prätoren entstandene stehende, gemeingültige Edikt, zu dem jeder neue Prätor noch neue Bestimmungen hinzufügen konnte, Eutr. 8, 17. – c) das stehende zensorische Edikt, multas res (Bestimmungen) novas in edictum addidit, Nep. Cato 2, 3. – d) der Anschlag, auf dem die öffentlichen Spiele bekanntgemacht wurden, Sen. ep. 117, 30. Pers. 1, 134 (u. dazu Jahn).

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > edictum

  • 3 edictum

    ēdictum, ī n. [ edico ]
    1) высказывание, положение Sen (v. l. к dictum)
    2) приказ, предписание Ter; преим. эдикт, официальное распоряжение (e. constituere, proponere C)
    3) эдикт, т. е. распоряжение претора при вступлении его в должность с указанием принципов, которыми он будет руководствоваться в области судопроизводства C
    e. perpetuum Eutrпостоянный преторский эдикт (выработанный на основании прежде обнародованных и издававшийся каждым новым претором лишь с небольшими изменениями)

    Латинско-русский словарь > edictum

  • 4 proponere

    1) публично выставлять, propon. venalia (1. 9 C. 1. 9);

    libellum ad ipsas aedes propon., прибивать (1. 4 § 6 D. 39, 2. 1. 7 pr. D. 2, 1);

    propon. edictum (1. 2 § 10 D. 1, 2. 1. 1 § 2 D. 21, 1. 1. 1 pr. D. 47, 6. 1. 6 § 1 D. 47, 11. 1. 25. 32 pr. D. 48, 10. § 4 I. 4, 6. 1. 1 pr. D. 5, 4. 1. 1 pr. D. 27, 4. 1. 1 pr. D. 27, 5. 1. 3 C. 8, 31);

    interdictum (1. 20 § 1 D. 39, 1. 1. 1 § 1 D. 43, 4. 1. 1 D. 43, 8. 1. 1 § 1 D. 43, 9. I. 1 D. 43, 14. 1. 1 § 1 D. 43, 16. 1. 1 § 2 D. 43, 17. 1. 1 C. 8, 1).

    2) представлять, приводить, sua iura propon. (1. 16 C. 3, 1);

    acionem propon. (1. 1 C. 3, 13. 1. 21 D. 3, 2. 1. 12 D. 26, 10. 1. 90 D. 46, 3); особ. предлагать что на усмотрение, proposita specties, causa, quaestio (1. 19 § 2 D. 16, 1. 1. 87 § 4 D. 31. 1. 22 pr. 1. 28 § 2. D. 36, 1);

    in proposito, в предстоящем случае (1. 14 D. 12, 1. 1. 30 pr. D. 19, 1. 1. 24 D. 19, 5. 1. 47 § 1 D. 28, 5. 1. 57 D. 35, 1. 1. 18 § 2 D. 45, 3. 1. 38 § 1. 1. 95 § 5 D. 46, 3 1. 23 pr. D. 28, 2. 1. 47 pr. D. 2, 14. 1. 3 § 2 D. 2, 15. 1. 76 D. 5, 1. 1. 2 D. 27, 8. 1. 52 § 2 D. 5, 1. 1. 1 § 1 D. 19, 1. 1. 16 § 9 D. 36, 1. 1. 3 § 5 D. 37, 5. 1. 2 D. 47, 3. 1. 2 § 7 D. 38, 16).

    3) задумать что-нб., решиться на что, propon. negotia alicuius gerere (1. 3 § 11 D. 3, 5. 1. 8 § 14 D. 37, 4. 1. 17 D. 37. 5);

    propositum (subst.) намерение, напр. propos. foenerandi habere (1. 4 pr. D. 12, 1. 1. 46 D. 41, 2. 1. 11 § 2 D. 48; 19).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > proponere

  • 5 Anschlag

    Anschlag, I) öffentliche Bekanntmachung, a) die Handlung: promulgatio (eines Gesetzes, Gesetzvorschlags etc. zu vorläufiger Kenntnisnahme). – proscriptio (wenn etwas verkauft od. versteigert od. vermietet. verpachtet werden soll). – b) das Angeschlagene: libellus cum inscriptione fixus. positus propalam libellus (öffentlicher A. übh.). – edictum (Manifest, Verordnung zur Nachachtung für andere). – tabulae auctionariae (Bekanntmachung, daß etw. versteigert werden soll). – titulus (Aufschrift, z. B. an einem Hause, daß es verkauft od. vermietet werden soll). – einen A. machen, libellum od. edictum proponere: wegen einer Auktion, auctionem proponere od. proscribere: etwas durch öffentl. A. bekannt machen, s. »bekannt machen« unter »bekannt«: etwas durch öffentl. A. feilbieten, s. anschlagen no. I, 2, b. – II) Abschätzung, Taxe: aestimatio. – in A. kommen, in aestimationem venire, spectari (uneig., berücksichtigt werden): das kommt nicht in A., hoc nihil [142] interest od. refert (das ist nicht von Wichtigkeit, macht nichts aus). – in A. bringen. ducere od. habere rationem alcis rei (in Berücksichtigung, Erwägung ziehen); comparare cum alqa re (in Vergleich ziehen); putare. reputare (überrechnen, berechnen, z. B. sumptus litis et viatica: uneig. = erwägen, z. B. rep. infirmitatem suam: u. in quo illud debes putare mit Akk. u. Infin.); calculum ponere (eine Berechnung anstellen = in Betracht ziehen, z. B. bring alle Gründe für u. wider, die ich angeregt habe, in A., omnes, quos ego movi, in utraque parte calculos pone); spectare alqd (berücksichtigen). – III) ausgedachter Plan, Vorhaben: consilium (Plan, Ggstz. inceptum). – machina. machinatio (Kunstgriff, versteckter, boshafter A.). – geheime Anschläge, clandestina consilia: einen A. machen, consilium capere, inire, gegen jmd., auf etw., contra alqm, de alqa re: geheime Anschläge machen, clandestinis consiliis operam dare; consilia clam inire: einen A. jmdm. an die Hand geben, consilii auctorem esse alci.

    deutsch-lateinisches > Anschlag

  • 6 Manifest

    Manifest, edictum. – ein M. vor sich hergehen lassen, edictum praemittere: ein M. ergehen lassen, edicere, edictum proponere, ut etc.

    deutsch-lateinisches > Manifest

  • 7 Mandat

    Mandat, edictum. – ein M. ergehen lassen, daß etc., edictum proponere, ut etc.

    deutsch-lateinisches > Mandat

  • 8 Patent

    Patent, I) öffentlicher Befehl: edictum. – ein P. ergehen lassen, edicere od. edictum proponere mit folg. ut u. Konj. (wenn etw. geboten) oder mit folg. ne u. Konj. (wenn etw. verboten wird). – II) Ernennungsbrief: diploma, ătis,n. (z.B. jmdm. das P. als röm. Bürger geben, alci diploma civitatis offerre).litterae. libellus (über etwas ausgestelltes Schriftstück, z.B. das Patent zurücknehmen, litteras revocare: ich sende dir das darüber ausgestellte Patent, libellum rescripti tibi misi).

    deutsch-lateinisches > Patent

  • 9 Tagesbefehl

    Tagesbefehl, etwa edictum. – einen T. ergehen lassen, edictum proponere: durch einen T. gebieten, einen T. ergehen lassen, einen T. geben, daß od. daß nicht etc., edicere, ut od. ne etc.

    deutsch-lateinisches > Tagesbefehl

  • 10 Verordnung

    Verordnung, I) die Handlung des Verordnens: sanctio (z.B. legum). – Übrig. durch Umschr. mit den Verben unter »verordnen«. – II) das Verordnete: edictum (die Bekanntmachung als Edikt, Manifest, Gebot einer obern Behörde). – decretum (die Verfügung einer Magistratsperson od. obern Behörde). – lex (Gesetz). – iussum (Befehl). – praescriptum (Vorschrift als verbindliche Regel des Verhaltens). – [2512] praeceptum (Vorschrift als Anweisung). – V. eines Fürsten, s. Kabinettsbefehl, Reskript. – eine V. des Senats, Volks, s. Senats-, Volksbeschluß: auf höchste V., iussu regis od. principis: gesetzliche Verordnungen, praescripta legum: eine V. geben, ergehen lassen, edicere; edictum proponere: zu scharfe V. ergehen lassen, nimis severe statuere. – folgende Verordnungen stehen in dem (Zwölftafel-) Gesetz, bl. haec sunt in legibus.

    deutsch-lateinisches > Verordnung

  • 11 befehlen

    befehlen, iubere (im allg., wollen, daß etwas geschehen soll, Ggstz. vetare [verbieten, befehlen, daß nicht etc.]; sowohl iubere als Ggstz. vetare mit Akk. u. Infin., wenn eine Person genannt wird, der man befiehlt; od. mit bl. Infin. des Passiv., wenn die Person ungenannt bleibt). – imperare alci alqd od. mit ut od. ne u. Konj. (gebieten, infolge der übertragenen Macht u. Gewalt). – praecipere alci alqd od. mit ut u. Konj. (verfügen, verordnen, die Weisung geben). – praescribere alci alqd od. mit ut od. ne u. Konj. (vorschreiben; beide, praec. u. praescr., von Oberen und Eltern, die ihren Untergebenen Regeln des Verhaltens geben). – mandare alci alqd od. mit ut od. ne u. Konj. (auftragen, wobei die Art der Ausführung dem andern überlassen bleibt). – pronuntiare mit ut od. ne u. Konj. (als Befehl, Order, Weisung ausrufen lassen durch den Herold etc.). – edicere od. edictum proponere mit ut od. ne u. Konj. (öffentlich bekanntmachen vermittelst Anschlags, zur Nachachtung, v. der Obrigkeit). – sciscere, verb. sciscere iubereque, mit ut u. Konj. (ein Gesetz, eine Verordnung machen, daß etc., vom Volke). – decernere (einen Beschluß abfassen, daß etwas geschehen soll, vom Senat, Konsul). – sancire. edicto sancire mit ut od. ne u. Konj. (bei Strafe ge- od. verbieten). – zu b. haben, imperandi ius potestatemque habere: an einem Orte, alci loco u. (in) alqo loco praeesse od. praepositum esse (s. »befehligen« die Beispp.): jmdm. od. über jmd. b., imperium in alqm od. alqm sub imperio habere; est mihi imperium in alqm: von jmd. sich b. lassen, alci od. alcis imperio parēre, obtemperare. – befiehlst du etwas? num quid (me) vis? num quid fieri iubes?: befiehlst du sonst noch etwas? num quid aliud imperas? num quid ceterum me vis?

    deutsch-lateinisches > befehlen

  • 12 ergehen

    ergehen, I) v. intr.: 1) bekannt (gemacht) werden: es ergeht der Befehl, daß od. daß nicht etc., edicitur, ut od. ne etc.; pronuntiatur, ut od. ne etc. (es wird der Befehl im Lager etc. ausgerufen). – den Befehl e. lassen, daß oder daß nicht etc., edicere, ut od. ne etc. (übh.); edictum proponere, ut od. ne etc. (durch öffentlichen Anschlag); pronuntiare, ut od. ne etc. (den Befehl im Lager etc. ausrufen lassen): die Bitte an jmd. e. lassen, zu od. daß er etc., rogare alqm, ut etc.: ein Schreiben e. lassen an jmd., litteras dare od. mittere ad alqm. – 2) es ergeht mir: agitur mecum, gut, herrlich, schlecht, bene, praeclare, male. – me habeo, gut, schlecht, bene, male (ich gehabe, befinde mich). – es erging seinem Freunde nicht besser, eadem amici fuit sors: den Siegern erging es schlimmer als den Besiegten, peius victoribus quam victis accĭdit: wie wird es ihm ergehen? quid fiet de eo?: wie es dem [790] Bibulus schlleßlich noch e. wird, weiß ich nicht, Bibuli qui sit exitus futurus, nescio: den Guten ergeht es schließlich noch gut, exitus bonos habent boni: möge es dir immer wohl e., perpetuā felicitate floreas: es ergeht ihm alles nach Wunsch, omnia ex voto ei succedunt, ad voluntatem fluunt: sieh! so ergeht es mir alle Tage, en, haec ego patior cotidie: dir wird's übel ergehen, malum habebis (du wirst Schläge bekommen, Komik.). – 3) über sich ergehen lassen od. lassen müssen, d. i. geduldig ertragen od. ertragen müssen: pati. patienter ferre. perferre (gleichs. hinaus, d. i. bis ans Ende ertragen). – tolerare (aushalten). – subire (sich einer Sache unterziehen od. unterziehen müssen, z.B. ex merito poenas). perfungi alqā re (durchmachen oder durchmachen müssen, z.B. hoc misero fatalique bello). – eine gerichtliche Untersuchung über sich e. lassen, quaestionem pati. – II) v. r. sich ergehen, a) eig.: ambulare, deambulare, an einem Orte, in alqo loco.inambulare, in einem Orte, in alqo loco, vor einem Orte, ante alqm locum. – b) übtr., sich in der Rede in etwas erg., alqd persequi (z.B. in Versen, versibus).

    deutsch-lateinisches > ergehen

  • 13 propono

    pro-pōno, posuī, positum, ere, I) vor die Augen anderer öffentlich hinstellen, -legen, -setzen, -hängen, -heften, vorlegen, aufstellen, auslegen, A) eig.: 1) im allg.: vexillum, Caes.: so auch signum pugnae, Liv.: alqd venale, etwas zum Verkaufe, Cic. u. Suet. (vgl. no. 1, 2): praemium, s. praemiumno. II, A: geminum pugnae proponit honorem, Verg. Aen. 5, 365: mensas palam, Cic.: edictum, öffentlich anschlagen, Suet.: ebenso libellum, Suet.; u. vectigalia indicere neque pr., Suet.: oculis u. ante oculos, vor Augen stellen, Cic. – 2) insbes. zum Verkaufe auslegen, feilhaben od. -bieten, nullum non obsonii genus, Suet. Ner. 16, 2: quis onim proponere talem (rhombum) aut emere auderet? Iuven. 4, 46: absol., proponere (feilhaben) in nundinis, Vulg. Ezech. 27, 17. – B) übtr.: 1) vorstellen, vor Augen stellen, alqm sibi ad imitandum, Cic.: vim fortunae animo, betrachten, Liv.: sibi reges, Cic.: immanes beluas, Sen. rhet.: maiorem spem, Caes.: neque sibi ullam spem victoriae propositam habere, noch irgend eine H. auf den S. setzen, Auct. b. Alex.: metum, Cic.: hoc sibi solacii, quod etc., sich damit trösten, daß usw., Caes.: Passiv proponi, bevorstehen, Cic. – 2) aufstellen, proposita sententia (Meinung), Cic. Lig. 26. – 3) vortragen, angeben, proponat, quid dicturus sit, Cic.: quae proposueram, Cic. – u. behaupten, mit folg. Acc. u. Infin., Cels. 1. prooem. p. 3, 8 u. 4, 21 D. – 4) vortragen, vorstellen, schildern, erzählen, rem gestam, Caes.: consilia, Caes.: de Galliae Germaniaeque moribus, Caes.: mit folg. Relativsatz, quod antea tacuerat, Caes.: quae ipse intellegat, quae civitas queratur, Caes. – 5) bekanntmachen, epistulam in publico, Cic.: leges in publicum, Cic.: fastos populo, Cic.: uno die viginti edicta, Tac.: auctionem, ansetzen, Suet. – dah. a) etw. Gutes im voraus verkündigen, verheißen, anbieten, praemia alci, Cic.: millies sestertium gratuitum in triennii tempus, als ein Darlehn anbieten, Suet.: munus, ankündigen, Suet. – b) etw. Schlimmes ankündigen, androhen, mortem, Cic.: poenam improbis, Cic. – c) vorschlagen, morbo remedia celeria faciliaque, Nep. Att. 21, 1. – d) anführen, erwähnen, viros notissimos, Cic. Lig. 32. – e) an die Hand geben, mihi nihil erat propositum ad scribendum, ich hatte keinen Stoff, Cic. ad Att. 5, 10, 4. – 6) zur Beantwortung vorlegen, aufgeben, quaestionem, Nep.: aenigma, Vulg.: his quasi themata, Lampr.: sic est propositum, de quo disputaremus, Cic. – 7) sich vornehmen, sich vorsetzen, iter, Caes.: id, quod animo proposuerat, consecutus est, Caes.: illud, quod ego extremum proposueram, was ich mir bis zuletzt aufgespart habe, Cic. – unum illud propositum habere, nur das eine Ziel vor Augen haben, Hirt. b. G. – m. folg. ut od. ut ne u. Konj., cum mihi initio proposuissem, ut animos et populi Romani et iudicum commoverem, Cic. Clu. 139: his idem propositum fuit quod regibus, ut ne quā re egerent, ne cui parerent, libertate uterentur, Cic. de off. 1, 70. – m. folg. Infin., Aegyptum petere proposuit, Vell. 2, 53, 1: nisi proposuissem omnes angulos tecum epistulā circumire, Plin. ep. 5, 6, 40 (u. so auch Suet. Aug. 72, 2 u. Cal. 49, 2): bes. alci propositum est u. bl. propositum est (es hat sich jmd. vorgenommen, sich zur Aufgabe gemacht, es ist jmds. Plan) m. folg. Infin., quibus propositum est veri reperiendi causā et contra omnes philosophos et pro omnibus dicere, Cic.: nec mihi causas aequare propositum est, Liv.: est enim propositum colligere eos, qui hoc munere in civitate defuncti sint, ut tenerent oratorum locum, Cic.: si tamquam inimicum et hostem insectari propositum est, Liv.: u. so unum illud propositum habebat (er verfolgte unverrückt das eine Ziel), continere in amicitia civitates, Hirt b. G. 8, 49, 1. – 8) als Ziel hinstellen, bestimmen, quod propositum est arti, das Ziel der Kunst ist, Cic.: qui ordo industriae propositus est et dignitati, für tätige und würdige Männer bestimmt ist, Cic. – II) vorsetzen, voranstellen – προτιθέναι, vocabula, quibus proponimus hic et hi, Varro LL., dah. bildl.: 1) vorhersagen, erwähnen, ut proposueram, Colum. 8, 17, 8. – 2) voraussetzen, den Vordersatz des Syllogismus bilden, cum proponimus aut assumimus, Cic. de inv. 1, 70: ebenso ibid. 1, 72.

    lateinisch-deutsches > propono

  • 14 aushängen

    aushängen, öffentlich, ponere propalam. proponere mit u. ohne propalam (z. B. libellum, edictum). – in fronte suspendĕre (etw. vor der Tür aufhängen, um die Käufer anzulocken). – zum Verkauf au., venalem proponere: zum Verkauf ausgehängt sein, venalem pendēre.

    deutsch-lateinisches > aushängen

  • 15 bekannt

    bekannt, I) was viele Leute kennen: notus. cognitus (in Erfahrung gebracht). – apertus. manifestus. ante pedes positus (was klar vor Augen liegt, im Gegensatz zum Verborgenen, Versteckten). – compertus. spectatus. perspectus (was man erfahren, erkannt hat). – contestatus (beglaubigt, bewährt, z. B. virtus). – nobilis (kenntlich in der Welt, unter den Menschen bekanntdurch Ruhm, Verdienste, Kenntnisse, s. »berühmt« die Synon.). – allgemein b., s. allbekannt. – bekannterweise. s. bekanntlich. – Zuw. kann »bekannt« auch durch ille gegeben werden, z. B. unser b. Ennius, noster ille Ennius: der b. Ausspruch des Solon, illud Solonis.

    Insbes. die Verbdgg.: a) bekanntmachen, d. i. α) zur Kunde bringen: palam facere. in lucem od. in medium proferre. – aperire. patefacere (die Kenntnis von etwas verbreiten); verb. aperire et in lucem proferre. – denuntiare (anmelden, zu wissen tun, wissen lassen, bes. den Krieg, dem Volke, das man bekriegen will). – prodere. memoriae prodere (der Nachwelt überliefern). – β) durch das Gerücht verbreiten, bes. was geheim bleiben soll, s. austragen no. I, B. – öffentlich bekanntmachen, declarare (öffentlich anzeigen, daß etwas geschehen soll, z. B. Gladiatorenspiele, [394] munera). – edicere (eig. von Behörden, einen Beschluß, Befehl etc. veröffentlichen, durch Bekanntmachung bestimmen, verordnen u. dgl.; aber übtr. auch = bekanntmachen, verordnen etc. übh.). – promulgare (durch Anschlag zur allgemeinen Kunde bringen, ein Gesetz, einen Gesetzvorschlag u. dgl.). – proponere mit u. ohne in publico (öffentlich ausstellen u. so bekanntmachen, z. B. ein Edikt, edictum: die Fasti für das Volk, fastos populo u. dgl.). – praedicare (durch den Herold bekanntmachen). – pronuntiare (öffentlich verkündigen oderdurch den Herold ausrufen lassen, eine Verordnung, einen Armeebefehl etc.). – proscribere (öffentlich ausschreiben). – edere. foras dare (herausgeben, eine Schrift etc.). – γ) berühmt machen: nobilitare (Pers., Orte etc.). – inlucem famamque provehere. e tenebris etsilentio proferre (eine Sache, Tat etc. ans Licht ziehen). – sich bekanntmachen, famam colligere; gloriam acquirere. – jmdm. etwas, jmd. mit etwas bekanntmachen, proponere alcialqd (z. B. alcis voluntatem); perferre alqdin alcis notitiam (zu jmds. Kenntnis bringen); impertire alqm alqā re (meldend mitteilen, z. B. alqm nuntio: u. omnes doctrinae, quibus puerilis aetas impertiri solet); certiorem facere alqm alcis rei u. de alqa re, auch schriftlich, per litteras (von etwas benachrichtigen): schriftlich, per litteras deferre alci alqd od. alqd ad alqm; alqd perscribere.

    b) bekannt werden, d. i. α) zur Kunde gelangen: palam fieri (offenkundig werden). – percrebrescere (überall ruchbar werden). – Ist es = auskommen (v. Geheimnissen etc.) no. I, c, s. d. – es wurde b., daß etc., fama divulgavit m. Akk. u. Infin. Akt. od. mit Akk. u. Infin. Pass. – β) berühmt werden, s. berühmt.

    c) bekannt sein, notum, cognitum (etc. die Adjektt.) esse. – allgemein b. sein, omnibusnotum esse. apud omnes od. in vulguspervagatum esse (von Sachen); in clarissima luce versari (von Pers.): er ist allgemein als ein rechtschaffener Mann b., inter omneseum virum probum esse constat: es ist allgemein b., omnes sciunt; nemo ignorat;inter omnes constat: es ist mir wohl b., non ignoro; alle mit folg. Akk. u. Infin. – Cäsars Name war bei den Barbaren minder b., Caesaris erat in barbaris nomen obscurius.

    II) der Bekanntschaft hat a) mit einer Person: notus. – alci amicus (befreundet). – alci familiaris (vertraut). – jmd. mit einem bekanntmachen, alqm ad alqm deducere (bei ihm einführen): sich mit jmd. bekannt zu machen suchen, appetere alcis familiaritatem: mit jmd. b. sein, nosse alqm; intercedit mihi cum alqo consuetudo: genau, alqo od. alcisamicitiā familiariter uti: mit jmd. nicht persönlich b. sein, ignorare alqm od. alcisfaciem: jmdm. od. mit jmd. bekannt werden, alci notum esse coepisse.

    b) mit einer Sache: peritus (erfahren) od. gnarus (kundig) alcis rei. – versatus od. volutatus in alqa re (bewandert). – mit etwas nicht b., ignarus (unkundig), inscius (unwissend) [395] alcis rei. – mit der griechischen und römischen Literatur b., doctus Graecis et Latinis litteris: mit etwas b. werden, alcis rei scientiam consequi; alqā re imbui; in alqa re versari coepisse: b. sein mit etwas, peritum etc. esse alcis rei: nicht b. sein, rudem, hospitem, peregrinum esse in alqa re; inscium esse alcis rei et rudem: mit etwas b. u. vertraut sein, habere alqd notum et tractatum: jmd, mit etwas bekanntmachen, docere alqm alqd: sich mit etwas bekanntmachen, discere alqd (es studierend, z. B. mit einem Prozesse, causam).

    deutsch-lateinisches > bekannt

  • 16 propono

    pro-pōno, posuī, positum, ere, I) vor die Augen anderer öffentlich hinstellen, -legen, -setzen, -hängen, -heften, vorlegen, aufstellen, auslegen, A) eig.: 1) im allg.: vexillum, Caes.: so auch signum pugnae, Liv.: alqd venale, etwas zum Verkaufe, Cic. u. Suet. (vgl. no. 1, 2): praemium, s. praemium no. II, A: geminum pugnae proponit honorem, Verg. Aen. 5, 365: mensas palam, Cic.: edictum, öffentlich anschlagen, Suet.: ebenso libellum, Suet.; u. vectigalia indicere neque pr., Suet.: oculis u. ante oculos, vor Augen stellen, Cic. – 2) insbes. zum Verkaufe auslegen, feilhaben od. -bieten, nullum non obsonii genus, Suet. Ner. 16, 2: quis onim proponere talem (rhombum) aut emere auderet? Iuven. 4, 46: absol., proponere (feilhaben) in nundinis, Vulg. Ezech. 27, 17. – B) übtr.: 1) vorstellen, vor Augen stellen, alqm sibi ad imitandum, Cic.: vim fortunae animo, betrachten, Liv.: sibi reges, Cic.: immanes beluas, Sen. rhet.: maiorem spem, Caes.: neque sibi ullam spem victoriae propositam habere, noch irgend eine H. auf den S. setzen, Auct. b. Alex.: metum, Cic.: hoc sibi solacii, quod etc., sich damit trösten, daß usw., Caes.: Passiv proponi, bevorstehen, Cic. – 2) aufstellen, proposita sententia (Meinung), Cic. Lig. 26. – 3) vortragen, angeben, proponat, quid dicturus sit, Cic.: quae proposueram, Cic. – u. behaupten, mit
    ————
    folg. Acc. u. Infin., Cels. 1. prooem. p. 3, 8 u. 4, 21 D. – 4) vortragen, vorstellen, schildern, erzählen, rem gestam, Caes.: consilia, Caes.: de Galliae Germaniaeque moribus, Caes.: mit folg. Relativsatz, quod antea tacuerat, Caes.: quae ipse intellegat, quae civitas queratur, Caes. – 5) bekanntmachen, epistulam in publico, Cic.: leges in publicum, Cic.: fastos populo, Cic.: uno die viginti edicta, Tac.: auctionem, ansetzen, Suet. – dah. a) etw. Gutes im voraus verkündigen, verheißen, anbieten, praemia alci, Cic.: millies sestertium gratuitum in triennii tempus, als ein Darlehn anbieten, Suet.: munus, ankündigen, Suet. – b) etw. Schlimmes ankündigen, androhen, mortem, Cic.: poenam improbis, Cic. – c) vorschlagen, morbo remedia celeria faciliaque, Nep. Att. 21, 1. – d) anführen, erwähnen, viros notissimos, Cic. Lig. 32. – e) an die Hand geben, mihi nihil erat propositum ad scribendum, ich hatte keinen Stoff, Cic. ad Att. 5, 10, 4. – 6) zur Beantwortung vorlegen, aufgeben, quaestionem, Nep.: aenigma, Vulg.: his quasi themata, Lampr.: sic est propositum, de quo disputaremus, Cic. – 7) sich vornehmen, sich vorsetzen, iter, Caes.: id, quod animo proposuerat, consecutus est, Caes.: illud, quod ego extremum proposueram, was ich mir bis zuletzt aufgespart habe, Cic. – unum illud propositum habere, nur das eine Ziel vor Augen haben, Hirt. b. G. – m. folg. ut od. ut ne u.
    ————
    Konj., cum mihi initio proposuissem, ut animos et populi Romani et iudicum commoverem, Cic. Clu. 139: his idem propositum fuit quod regibus, ut ne quā re egerent, ne cui parerent, libertate uterentur, Cic. de off. 1, 70. – m. folg. Infin., Aegyptum petere proposuit, Vell. 2, 53, 1: nisi proposuissem omnes angulos tecum epistulā circumire, Plin. ep. 5, 6, 40 (u. so auch Suet. Aug. 72, 2 u. Cal. 49, 2): bes. alci propositum est u. bl. propositum est (es hat sich jmd. vorgenommen, sich zur Aufgabe gemacht, es ist jmds. Plan) m. folg. Infin., quibus propositum est veri reperiendi causā et contra omnes philosophos et pro omnibus dicere, Cic.: nec mihi causas aequare propositum est, Liv.: est enim propositum colligere eos, qui hoc munere in civitate defuncti sint, ut tenerent oratorum locum, Cic.: si tamquam inimicum et hostem insectari propositum est, Liv.: u. so unum illud propositum habebat (er verfolgte unverrückt das eine Ziel), continere in amicitia civitates, Hirt b. G. 8, 49, 1. – 8) als Ziel hinstellen, bestimmen, quod propositum est arti, das Ziel der Kunst ist, Cic.: qui ordo industriae propositus est et dignitati, für tätige und würdige Männer bestimmt ist, Cic. – II) vorsetzen, voranstellen – προτιθέναι, vocabula, quibus proponimus hic et hi, Varro LL., dah. bildl.: 1) vorhersagen, erwähnen, ut proposueram, Colum. 8, 17, 8. – 2) voraussetzen, den Vordersatz des Syllogismus bilden, cum propo-
    ————
    nimus aut assumimus, Cic. de inv. 1, 70: ebenso ibid. 1, 72.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > propono

  • 17 Edikt

    Edikt, edictum. – ein E. ergehen lassen, edictum scribere, edere, proponere; edicere: durch ein E. befehlen, edicere, ut etc.: durch ein E. verbieten, edicere, edicto sancire, ne etc.

    deutsch-lateinisches > Edikt

  • 18 scribere

    писать: а) написать (1. 9 § 1. D. 41, 1. 1. 15 pr. D. 48, 10. 1. 23 C. 9, 23);

    scripta = scriptura, письмо, документ (1. 2 C. 6, 11. 1. 1 C. 6, 13. 1. 4 D. 22, 4. 1. 2 § 1 D. 18, 1);

    b) сочинять, составлять, actiones scrib. = proponere (1. 1 pr. D. 27, 5);

    in rem scripta actio;

    in rem scriptum edictum (см. res. s. h. 1. 10 D. 1, 3. 1. 35. 36. eod. 1. 6 § 1 D. 1, 1. 1. 2 § 5 D. 1, 2. cf. § 9 I. 1, 2. 1. 25 § 1 D. 28, 2. 1. 12 § 5 D. 49, 15);

    heredem scrib. aliquem, назначать кого наследником (1. 25 § 1 cit. 1. 14 D. 2, 15. 1. 27 § 3. 1. 29 pr. D. 5, 2);

    exheredem scrib. aliquem (см. exheredare);

    tutorem scrib. aliquem;

    tutoris datio in testamento scripta (1. 10 § 2. 4 D. 26, 2. 1. 20 pr. D. 28, 1. 1. 24 § 9 D. 40, 5. 1. 3 § 2 eod. 1. 54 pr. D. 30. 1. 13 D. 28, 7. 1. 20 § 2 D. 28, 5. cf. 1. 2 § 1. 1. 6 § 4 D. 29, 7. 1. 4 pr. D. 34, 8);

    c) sibi hereditatem vel legatum scribere относится к тому, кто, составляя на письме чье-либо завещание, сам устанавливает себя наследником или легатарием (1. 1 eod. 1. 15 pr. D. 48, 10);

    d.) письменно определять, обещать (1. 40 D. 12, 1. 1. 9 § 7 D. 26, 7. 1. 17 pr. D. 44, 4); е) на письме высказывать свое мнение (1. 8 § 2 D. 2, 4. 1. 4 § 2. 1. 9 § 2 D. 2, 13. 1. 9 § 8 D. 4, 2. 1. 13 pr. D. 13, 7. 1. 3 § 1 D. 14, 6. 1. 34 pr. § 1. 2 D. 34, 2);

    scripta, сочинения юристов (1. 2 § 45 D. 1, 2);

    f) доносить, докладывать (1. 1 § 27 D. 48, 18. 1. 27. § 1 D. 48, 19. 1. 2 § 1 D. 48, 21);

    g) вносить в список, назначать, inter Senatores scribi (1. 28 C. 5, 4);

    h) facie alicuius scribere, клеймить, бесчестить (1. 17 C. 9, 47).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > scribere

  • 19 pono

    pōno, pŏsŭi (Plaut. posīvi), pŏsĭtum, 3 (old form of perf. POSEIVEI, Inscr. Orell. 3308:

    posivi,

    Plaut. Ps. 5, 1, 35: posivimus, id. Fragm. ap. Prisc. p. 898 P.:

    posiverunt, Cato, R. R. praef. 1: posiveris,

    id. ib. 4, 1; Plaut. Trin. 1, 2, 108: POSIER unt, Inscr. Orell. 5061:

    POSIT, contr. from posivit,

    ib. 71; 732; 1475; 3087 al.; part. perf. sync. postus, a, um, Lucr. 1, 1059; 3, 87; 6, 965), v. a. [for posno, posino, from old prep. port, = proti, pros, and sino; cf.: porricio, pollingo, etc., and v. pro, sino], to put or set down a person or thing, to put, place, set, lay, etc. (syn.: colloco, statuo); constr. with acc. alone, or with in and abl., or with adv. of place; sometimes with in and acc., or absol.; v. infra.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    tabulas in aerario ponere,

    Caes. B. C. 3, 108:

    castra,

    to pitch, id. ib. 1, 65 fin.:

    castra iniquo loco,

    id. ib. 1, 81:

    milia passuum tria ab eorum castris castra ponit,

    id. B. G. 1, 22 fin.: qui indicabantur, in senatu sunt positi, Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 50:

    tabulas obsignatas in publico,

    Cic. Fl. 9, 21:

    sejuges in Capitolio aurati a P. Cornelio positi,

    Liv. 38, 35, 4:

    tyrannicidae imago in gymnasio ponatur,

    Quint. 7, 7, 5; cf. id. 1, 7, 12:

    collum in Pulvere,

    Hor. C. 4, 6, 11; cf.:

    artus in litore ponunt,

    Verg. A. 1, 173; and with simple abl.:

    saxo posuit latus,

    Val. Fl. 4, 378:

    in curulibus sellis sese posuerunt,

    seated themselves, Flor. 1, 13.—With in and acc.: hodierno die primum longo intervallo in possessionem libertatis pedem ponimus, Cic. Phil. 3, 11, 28 B. and K. (Klotz, possessione):

    Cyzici in Prytaneum vasa aurea mensae unius posuit,

    Liv. 41, 20, 7 Weissenb. ad loc.:

    stipes erat, quem... in flammam triplices posuere sorores,

    Ov. M. 8, 452:

    omnia pone feros in ignes,

    id. R. Am. 719:

    oleas in solem,

    Cato, R. R. 7:

    coronam in caput,

    Gell. 3, 15, 3.—With sub and abl.:

    pone sub curru nimium propinqui,

    Hor. C. 1, 22, 21:

    fundamenta,

    Vulg. 1 Esd. 6, 3:

    ubi pedem poneret non habebat,

    might set his foot, Cic. Fin. 4, 25, 69:

    genu or genua,

    to bow the knee, to kneel, Ov. F. 2, 438; 5, 507; Curt. 8, 7, 13:

    num genu posuit? num vocem supplicem misit?

    id. 4, 6, 28:

    oculos,

    to cast one's eyes on, Vulg. Jer. 24, 6:

    faciem,

    to turn one's face, id. ib. 42, 15.—
    B.
    In partic.
    1.
    In milit. lang., to place, post, set, station a body of troops:

    ibi praesidium ponit,

    Caes. B. G. 2, 5:

    praesidium ibi,

    id. B. C. 1, 47 fin.:

    legionem tuendae orae maritimae causā,

    id. ib. 3, 34:

    insidias contra aliquem,

    Cic. Agr. 2, 18, 49.—
    2.
    To set up, erect, build (mostly poet.):

    opus,

    Ov. M. 8, 160:

    templa,

    Verg. A. 6, 19:

    aras,

    id. ib. 3, 404:

    tropaeum,

    Nep. Dat. 8, 3; so,

    in inscrr., of erecting monuments of any kind: POSVIT, PONENDVM CVRAVIT (usu. abbreviated P. C.), etc.: columna rostrata quae est Duilio in foro posita,

    in honor of Duilius, Quint. 1, 7, 12.—
    3.
    Hence, poet., to form, fashion works of art:

    Alcimedon duo pocula fecit... Orpheaque in medio posuit,

    Verg. E. 3, 46:

    hic saxo liquidis ille coloribus Sollers nunc hominem ponere, nunc deum,

    Hor. C. 4, 8, 8.—
    4.
    To set, set out, plant trees, etc. ( poet. and in postAug. prose;

    syn.: planto, sero): pone ordine vites,

    Verg. E. 1, 74:

    vitem,

    Col. 4, 1; cf.:

    ille et nefasto te (arbor) posuit die,

    planted thee, Hor. C. 2, 13, 1.—
    5.
    To lay, stake, wager, as a forfeit; to lay down, propose, as a prize: pono pallium;

    Ille suum anulum opposuit,

    Plaut. Curc. 2, 3, 76:

    pocula fagina,

    Verg. E. 3, 36:

    invitat pretiis animos et praemia ponit,

    id. A. 5, 292:

    praemia,

    id. ib. 5, 486:

    praemium,

    Liv. 41, 23, 10.—
    6.
    In business lang., to put out at interest, to loan, to invest (less freq. than collocare): pecuniam in praedio ponere, Cic. Tull. § 15 Orell.; cf.:

    pecuniam apud aliquem,

    id. Verr. 2, 3, 70, § 165:

    dives positis in fenore nummis,

    Hor. A. P. 421:

    pecuniam Quaerit Kalendis ponere,

    id. Epod. 2, 70.—
    7.
    To place, set, appoint a person as a watch or guard, accuser, etc. (less freq. than apponere):

    Dumnorigi custodes ponit, ut, quae agat, scire possit,

    Caes. B. G. 1, 20 fin.:

    custos frumento publico est positus,

    Cic. Fl. 19, 45: alicui accusatorem, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3:

    puer super hoc positus officium,

    Petr. 56, 8.—
    8.
    To serve up, set before one at table (rare for the class. apponere), Cato, R. R. 79; so id. ib. 81:

    posito pavone,

    Hor. S. 2, 2, 23; 2, 4, 14; 2, 6, 64; 2, 8, 91; id. A. P. 422:

    positi Bacchi cornua,

    Ov. A. A. 1, 231:

    vinum,

    Petr. 34, 7:

    calidum scis ponere sumen,

    Pers. 1, 53:

    porcum,

    Mart. 8, 22, 1:

    da Trebio, pone ad Trebium,

    Juv. 5, 135.—
    9.
    To lay aside, take off, put down, lay down, etc. (as clothing, arms, books, the hair or beard, etc., = deponere):

    cum pila ludere vellet tunicamque poneret,

    Cic. Tusc. 5, 20, 60; cf.:

    veste positā,

    id. ib. 1, 47, 113:

    velamina,

    Ov. A. A. 2, 613; cf.:

    velamina de corpore,

    id. M. 4, 345:

    arma,

    Caes. B. G. 4, 37:

    sarcinam,

    Petr. 117, 11:

    barbam,

    Suet. Calig. 5; cf.:

    bicolor positis membrana capillis,

    Pers. 3, 10:

    libros de manibus,

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 8, § 23; cf.:

    cum posui librum, et mecum ipse coepi cogitare,

    id. Tusc. 1, 11, 24.—
    10.
    To lay out for the grave:

    toroque Mortua componar, positaeque det oscula frater,

    Ov. M. 9, 503; Verg. A. 2, 644.—Also, to lay in the grave, to bury, inter ( poet. and in post-class. prose;

    syn.: sepelio, condo): corpore posto,

    Lucr. 3, 871:

    te... patriā decedens ponere terrā,

    Verg. A. 6, 508; Ov. F. 5, 480:

    ubi corpus meum positum fuerit,

    Dig. 34, 1, 18 fin.; Inscr. Orell. 4370:

    IN HAC CVPA MATER ET FILIVS POSITI SVNT,

    ib. 4550; 4495:

    HIC POSITVS EST, Inscr. in Boeckh. C. I. Gr. 4156: CINERES,

    Inscr. Orell. 4393; 4489.—
    11.
    Ponere calculum or calculos, transf., to weigh carefully, to ponder, consider:

    si bene calculum ponas,

    Petr. 115, 16:

    examina tecum, omnesque, quos ego movi, in utrāque parte calculos pone,

    Plin. Ep. 2, 19 fin.
    12.
    To arrange, deck, set in order (cf. compono):

    qui suas ponunt in statione comas,

    Ov. A. A. 3, 434:

    quid totiens positas fingis, inepta, comas?

    id. ib. 1, 306; cf. id. H. 4, 77; id. M. 1, 477.—
    13.
    To subdue, calm, allay, quiet:

    quo non arbiter Hadriae Major, tollere seu ponere vult freta,

    Hor. C. 1, 3, 16:

    magnos cum ponunt aequora motus,

    Prop. 4 (5), 14, 31.—Hence, neutr., of the winds, to fall, abate ( poet. and late Lat.):

    cum venti posuere omnisque repente resedit Flatus,

    Verg. A. 7, 27:

    tum Zephyri posuere,

    id. ib. 10, 103:

    simul ac ventus posuit,

    Gell. 2, 30, 2.
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to set, place, put, lay a thing anywhere: noenum ponebat rumores ante salutem, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 314 Vahl.):

    pone ante oculos laetitiam senatūs,

    Cic. Phil. 2, 45, 115:

    at te apud eum, di boni! quantā in gratiā posui,

    id. Att. 6, 6, 4; cf. id. ib. 5, 11, 6; 6, 1, 22: ponite me ei (Appio) in gratiā, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6, 5:

    apud Lentulum ponam te in gratiā,

    Cic. Att. 5, 3, 3 B. and K. (Orell. gratiam):

    se quoque in gratiā reconciliatae pacis ponere,

    Liv. 44, 14, 7:

    in laude positus,

    Cic. Sest. 66, 139:

    aliquem in metu non ponere,

    i. e. not to fear, id. Top. 13, 55:

    virtutum fundamenta in voluptate tamquam in aquā ponere,

    id. Fin. 2, 22, 72; cf. id. Pis. 4, 9:

    aliquid in conspectu animi,

    id. de Or. 3, 40, 161; cf.:

    sub uno aspectu ponere,

    Q. Cic. Petit. Cons. 1, 1: ponendus est ille ambitus, non abiciendus, to lay down gently, i. e. close gracefully, Cic. Or. 59, 199:

    super cor,

    to lay to heart, Vulg. Mal. 2, 2.—With in and acc.:

    te in crimen populo ponat atque infamiam,

    Plaut. Trin. 3, 3, 11.—Elliptically: et quidem cum in mentem venit, ponor ad scribendum, when it occurs to Cœsar, he sets me (i. e. my name) to the Senate's decrees, Cic. Fam. 9, 15, 4.—
    B.
    In partic.
    1.
    Ponere aliquid in aliquā re, to put or place a thing in something, to cause a thing to rest or depend upon:

    credibile non est, quantum ego in consiliis et prudentiā tuā, quantum in amore et fide ponam,

    Cic. Att. 2, 23, 3:

    spem in aliquo,

    id. ib. 6, 1, 11:

    salutis auxilium in celeritate,

    Caes. B. G. 5, 48; cf.:

    spem salutis in virtute,

    id. ib. 5, 34, 2:

    ut in dubio poneret, utrum, etc.,

    regarded as doubtful, doubted, Liv. 34, 5, 3: sed haec haud in magno equidem ponam discrimine, I shall attach no great importance to it, id. prooem. § 8.—In pass.: positum esse in aliquā re, to be based or founded upon, to rest upon, depend upon:

    ut salutem praesentium, spem reliquorum in vestris sententiis positam esse et defixam putetis,

    Cic. Fl. 1, 3; id. Agr. 2, 9, 22:

    omnia posita putamus in Planci tui liberalitate,

    id. Att. 16, 16, F, 2; id. Or. 8, 27:

    in te positum est, ut, etc.,

    id. Att. 16, 16, B, § 8. —
    2.
    To lay out, spend, employ a thing, esp. time, in any thing:

    tempus in cogitatione ponere,

    Cic. de Or. 3, 5, 17:

    si in hac curā vita mihi ponenda sit,

    id. Fam. 9, 24, 4:

    diem totum in considerandā causā,

    id. Brut. 22, 87; cf. id. Fam. 5, 21, 1; id. Att. 6, 2, 6:

    sumptum,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2; id. Fam. 13, 54 fin.; cf.:

    totum animum atque omnem curam, operam diligentiamque suam in petitione,

    id. Mur. 22, 45:

    id multo tum faciemus liberius totosque nos in contemplandis rebus perspiciendisque ponemus,

    id. Tusc. 1, 19, 44:

    apud gratissimum hominem beneficium ponere,

    id. Fam. 13, 55 fin.:

    itinera enim ita facit, ut multos dies in oppidum ponat,

    id. Att. 11, 22, 2.—
    3.
    To put, place, count, reckon, consider a thing in or among certain things:

    mortem in malis,

    Cic. Fin. 3, 8, 29:

    in beneficii loco,

    id. Fam. 15, 4, 12; id. Cat. 2, 9, 20:

    si quis motus populi factus esset, id C. Norbano in fraude capitali esse ponendum,

    id. de Or. 2, 48, 199:

    in laude,

    to regard as praiseworthy, id. Top. 18, 71:

    in vitiis poni,

    to be regarded as a fault, Nep. Epam. 1, 2.—
    4.
    To appoint, ordain, make something:

    leges,

    Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

    festos laetosque ritus,

    Tac. H. 5, 5 fin.:

    ut male posuimus initia, sic cetera sequentur,

    Cic. Att. 10, 18, 2:

    ne tu in spem ponas me bonae frugi fore,

    to hope for, reckon upon, Plaut. Capt. 5, 2, 4 Fleck.: nomen, to apply or give a name (= imponere):

    sunt enim rebus novis nova ponenda nomina,

    Cic. N. D. 1, 17, 44; id. Tusc. 3, 5, 10; Verg. A. 7, 63:

    qui tibi nomen Insano posuere,

    Hor. S. 2, 3, 48: rationem, to furnish an account, to [p. 1397] reckon, Suet. Oth. 7; cf. Col. 1, 3:

    pecuniae,

    Dig. 46, 3, 89.—
    5.
    To make or render vows or votive offerings to the gods:

    Veneri ponere vota,

    Prop. 3, 12, 18:

    nunc ego victrices lauro redimire tabellas, Nec Veneris mediā ponere in aede morer,

    Ov. Am. 1, 11, 25:

    hic ponite lucida Funalia et vectes,

    Hor. C. 3, 26, 6:

    libatum agricolae ponitur ante deo,

    Tib. 1, 1, 14; Ov. M. 3, 506:

    ex praedā tripodem aureum Delphi posuit,

    Nep. Paus. 2, 3.—
    6.
    In speaking or writing, to lay down as true, to state, assume, assert, maintain, allege, take for granted, etc.:

    quamobrem, ut paulo ante posui, si, etc.,

    Cic. Fam. 1, 9, 21; id. Fin. 2, 31, 100:

    recte Magnus ille noster, me audiente, posuit in judicio, rem publicam, etc.,

    id. Leg. 2, 3, 6: verum pono, esse victum eum;

    at, etc.,

    Ter. Phorm. 4, 3, 25:

    positum sit igitur in primis, etc.,

    Cic. Or. 4, 14:

    hoc posito atque concesso, esse quandam vim divinam, etc.,

    id. Div. 1, 52, 118; cf.:

    quo posito, et omnium sensu adprobato,

    id. Fin. 3, 8, 29; id. Leg. 2, 19, 48:

    pono satis in eo fuisse orationis atque ingenii,

    id. Brut. 45, 165:

    aliquid pro certo ponere,

    Liv. 10, 9 fin.:

    nunc rem ipsam ponamus quam illi non negant... Est haec res posita, quae ab adversario non negatur,

    Cic. Caecin. 11, 32.—
    7.
    Esp.: exemplum ponere, to cite an instance:

    eorum quae constant exempla ponemus,

    Cic. Inv. 1, 38, 68:

    perspicuo et grandi vitio praeditum posuimus exemplum,

    id. ib. 1, 47, 88:

    ab adjunctis antea posui exemplum,

    id. Top. 11, 50:

    horum exempla posui ex jure civili,

    id. ib. 14, 58:

    horum generum ex Cicerone exempla ponamus,

    Quint. 5, 11, 11; 6, 3, 108 al.—
    8.
    To set before the mind, represent, describe:

    nec ponere lucum Artifices, nec, etc.,

    Pers. 1, 70:

    pone Tigellinum,

    Juv. 1, 155.—
    9.
    To propose, offer, fix upon a theme for discussion (= proponere):

    mihi nunc vos quaestiunculam, de quā meo arbitratu loquar, ponitis?

    Cic. de Or. 1, 22, 102; 2, 1, 2:

    ponere aliquid, ad quod audiam, si tibi non est molestum, volo,

    id. Fat. 2, 4; cf.:

    ponere jubebam, de quo quis audire vellet,

    id. Tusc. 1, 4, 7:

    ponere praemium,

    Liv. 39, 17, 1; and impers. pass.:

    doctorum est ista consuetudo eaque Graecorum, ut iis ponatur, de quo disputent quamvis subito,

    id. Lael. 5, 17; so,

    cum ita positum esset, videri, etc.,

    id. Tusc. 3, 22, 54.—
    10.
    To put away, leave off, dismiss, forego, lay down, surrender (= deponere):

    vitam propera ponere,

    Plaut. Curc. 4, 3, 4:

    vitia,

    Cic. de Or. 3, 12, 46:

    dolorem,

    id. Tusc. 3, 28, 66: inimicitias, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 6:

    curas,

    Liv. 1, 19:

    metum,

    Plin. Ep. 5, 6:

    iram,

    Hor. A. P. 160:

    moras,

    id. C. 4, 12, 25; Ov. F. 2, 816:

    animos feroces,

    Liv. 8, 1:

    corda ferocia,

    Verg. A. 1, 302:

    vires (flammae),

    id. ib. 5, 681:

    ipsum rudimentum adulescentiae bello lacessentem Romanos posuisse,

    had obtained his first experience, Liv. 31, 11 fin.; Suet. Ner. 22; also,

    tirocinium,

    Just. 12, 4, 6:

    animam,

    to lay down life, Vulg. Johan. 10, 15; 17.—Esp., milit. t. t.: arma ponere (= deponere), to lay down arms, yield, surrender:

    Nepesinis inde edictum ut arma ponant,

    Liv. 6, 10, 5:

    dedi imperatorem, arma poni jubet,

    id. 4, 10, 3; cf.:

    positis armis,

    id. 35, 36, 4; id. Epit. 88.—
    11.
    To make, cause to be (eccl. Lat.):

    cornu tuum ponam ferreum,

    Vulg. Mich. 4, 13:

    posuit me desolatam,

    id. Thren. 3, 11; with quasi:

    ponam Samariam quasi acervum,

    id. Mich. 1, 6; with in and acc.:

    posuerunt eam in ruinam,

    id. Isa. 23, 13.—
    12.
    To assume, suppose, put a case (of mere suppositions; only late Lat.; cf. 6 supra): pone tamen ab evangelistis scriptum, Ambros. de Fide, 5, 16, 194; Ps.-Quint. Decl. 273.—Hence, pŏsĭtus, a, um, P. a., of localities, placed, situated; situate, standing, lying anywhere:

    Roma in montibus posita,

    Cic. Agr. 2, 35, 96:

    Delos in Aegaeo mari posita,

    id. Imp. Pomp. 18, 55:

    portus ex adverso urbi positus,

    Liv. 45, 5:

    tumulus opportune ad id positus,

    id. 28, 13:

    urbs alieno solo posita,

    id. 4, 17.— Poet.:

    somno positus = sopitus,

    lulled to sleep, Verg. A. 4, 527.

    Lewis & Short latin dictionary > pono

См. также в других словарях:

  • congé — Congé, Commeatus ab eremodicio datus, Commeatus, Copia, Missio, Dimissio, Permissus, Permissio, Venia, Abeundi venia. Le caier {{o=caied}} et rolle des congez et defauts, Eremodiciorum nomenclatura, B. Sans mon congé, Iniussu meo. Donner ou… …   Thresor de la langue françoyse

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»